'Soms wil je de toekomst duister inzien. Niet warmrood of goudgeel of lichtblauw. Niet fonkelend, glimmend, spiegelend. En ook niet van glas. Overdag niet en ‘s nachts evenmin.
Als je in Oudeschip woont bijvoorbeeld.'

Dit schrijft Eddie Marsman in Noorderbreedte 1/2012.
Eddie Marsman schrijft over fotografie voor onder meer NRC Handelsblad  +  verzorgt columns voor  Noorderbreedte en Kijk op het Noorden  +  plaatst stukjes en beetjes op Buitenlust  +  heeft iets met boeken  (en maakt ze) + is docent aan de Fotoacademie in Groningen
'Toekomst met duisternis' is de zesde aflevering in de serie 'Marsman ziet toekomst' op diens site .

We hebben van Eddie Marsman toestemming het hele stuk over te nemen op onze site. Het is te lezen onder Stukken van Anderen .

_  

Op donderdag 24 november behandelt de raad van de gemeente Eemsmond het Beleidsplan Economie 2012-2016. Hierin komt de glastuinbouw bij Oudeschip nadrukkelijk aan de orde.
Er wordt daar een aantal zaken gepresenteerd die de oplettende lezer met belangstelling voor glastuinbouw in deze gemeente af en toe de wenkbrauwen doen fronsen.

Voeg je namelijk alle gegevens uit Startnotitie, MER en Bestemmingsplan Glastuinbouw Eemshaven, bij Visiedocument Eemshaven Zuidoost-Zuid van Groningen Seaports (VE van GSP) ,  Beleidsplan Economie (BE), en wat niet al, dan gaat het om:
een glastuinbouwgebied van 450, o nee, 300 hectare, waar wel, maar ineens toch niet en nu toch weer wel gebruik gemaakt wordt van restwarmte van energiecentrales en vooruit, ook van de datacenters die komen (VE van GSP) , maar ook van geothermie ( BE)  en waarbij uiteindelijk 200 ha. glas ook nog eens bedekt worden met zonnepanelen ( directeur Post van GSP ).
Het kon wel eens heet worden in deze kassen.

Werkgelegenheid
We kunnen doorgaan met het opnoemen van over elkaar heen buitelende feiten en feitjes. Bijvoorbeeld over de werkgelegenheid. Wat daarover gezegd en onderzocht is vanaf begin 2004! Wij laten het onderwerp werkgelegenheid maar rusten. Dat wordt een soort van scherpslijperij die in welles-nietes ontaardt.Wel wijzen we erop dat in het BE het zoveelste arbeidsgerelateerde onderzoek wordt aangekondigd -voor 2011, dus dat wordt opschieten.

Levensvatbaarheid
Het projectgebied is inmiddels gekrompen van 450 ha. tot 300 hectare bruto. CBS-cijfers over teelten onder glas gaan over netto oppervlaktes. Wij spreken voor de duidelijkheid over netto glas en omdat de verhouding bruto:netto=3:2 gaat het in de gemeente Eemsmond over 200 ha. netto glas ten noorden van Oudeschip. Het zijn nog altijd duizelingwekkende afmetingen:: 20.000 m2  met een goothoogte van 6 tot 8 meter. Dat wordt dus een permanente, hoge zee van glas ten noorden van de Middendijk.

Minder dan ooit is er aanleiding  om te spreken van ‘een grootschalig glastuinbouwgebied met industriële uitstraling’.  In de Wieringermeer staan immense bedrijven; bijvoorbeeld eentje van 45 ha. kassen met de mogelijkheid om uit te bouwen naar 100 ha.. Die kassen staan dan ook in een projectgebied van 1000 hectare, Agriport I en II, dat samen met Het Grootslag een glastuinbouwcluster vormt.

In een glastuinbouwgebied dat als zelfstandig cluster kan opereren zit niet alleen de tuinder met zijn collega’s, maar ook de infrastructuur van de toelevering, de handel, de verwerking, de kennis en de logistiek. Algemeen wordt aangenomen dat daarvoor minstens 500 ha. nodig is.

Op 20 maart 2006 vertelde toenmalig Glastuinbouwvoorman Frans Hoogervorst aan OGG: ‘ Ik vind het uit het oogpunt van de tuinbouw geen goeie locatie.’ Hij had het o.a. over de infrastructuur van de handel en de kennis, over de logistiek, en over de te lage lichtintensiteit en de temperatuur (jaargemiddelden) .

Voor het goede begrip: wij pleiten hier niet voor het aanwijzen van dit keer een veel groter projectgebied, maar zeggen iets over de levensvatbaarheid van het project.

Toekomst
Een op realistische leest geschoeid toekomstperspectief voor de glastuinbouw in de provincie Groningen ontbreekt nog.  Het Rijk heeft in de Nota Ruimte en daaraan gelieerde notities bepaald dat aan versnippering en verloedering van en door de glastuinbouwgebieden paal en perk wordt gesteld. Nieuwe provinciale projectlocaties voor de glastuinbouw worden dan ook slechts op voorwaarde van een regionale herstuctureringsopgave toegestaan.OGG is en blijft van mening dat van een dergelijke opgave geen sprake is. We wijzen op het feit dat nog niet zo lang geleden bij  Zuidwolde autonome uitbreiding van het gebied daar is gerealiseerd en dat in Hoogezand-Sappemeer nog steeds sprake is van een glastuinbouwgebied, waar ooit miljoenen in zijn gepompt, wat niet van de grond wil komen en waar van herontwikkeling geen sprake is.

Met andere woorden: voor de levensvatbaarheid van de bedrijfstak glastuinbouw in de provincie Groningen doet men er beter aan de bestaande gebieden de gelegenheid en de middelen te geven voor (her)ontwikkeling.

Biobased
De burgemeester van Eemsmond, Marijke van Beek, heeft op 10 november 2011 een bezoek gebracht aan Wageningen. Op de WUR heeft zij zich laten voorlichten over biobased economy , een op groene leest geschoeide economie. Ze twitterde “Van Wageningen op weg naar Gent. Op de WUR 3 inter. inleidingen, waarbij wellicht evt concreet project vd Eemshavent ikv #glastuinbouw.”

Nu kunnen we ons bij biobased het één en ander voorstellen, zeker na een googletoertje. Bijvoorbeeld dat je iets gaat doen met de vezels uit plantenresten, of dat je fosfaat gaat terugwinnen uit plantmateriaal. Mooi groen allemaal. Voor als je al kassen hèbt.

Maar je gaat zeker niet eerst honderden hectares vruchtbare zavel bedelven onder beton, staal en glas, om vervolgens nog iets groenigs te doen onder glas.

Buffer
De ontwikkeling van de Eemshaven gaat voorspoedig. Er komt veel werkgelegenheid. Dat is mooi. Deze ontwikkeling betekent tegelijkertijd een toenemende industrialisatie van de noordoostelijke Waddenkust van Groningen. Een groene buffer is noodzakelijk. Een groene buffer tussen deze toenemende industrialisatie, tussen dit uiteindelijk hoogontwikkelde gebied voor zware en minder zware industrie en de eerste bewoning, dus Oudeschip en Oosteinde. Die buffer is er al: een Hogelandster akkerbouwgebied waar het goed boeren is op jonge zavel. Dit glas is per definitie niet groen te praten, glas is al helemaal geen bescherming van Oudeschip. Glas is de doodsteek voor Oudeschip.

Industrie op het haventerrein, akkerbouw als buffer tussen de Middendijk en het industriegebied. Zo is het, en zo moet het blijven. Groen zat.

Grond
Intussen wordt nu al acht jaar lang gesproken over grond van anderen.  Door de gemeente Eemsmond, door de provincie, door GSP en door de Noordelijke OntwikkelingsMaatschappij (NOM). En ja, ook door OGG. Maar OGG bepaalt niet voor de grondeigenaren, de agrariërs wat zij wel of niet met hun grond moeten doen. Dat doen de eerdergenoemde organisaties wel.

OGG blijft slechts de vereniging die volgens haar statuten als doel heeft ‘de Oostpolder bij de Eemshaven te vrijwaren van ieder grootschalig industrieel complex inzonderheid ieder grootschalig industrieel glastuinbouwcomplex, en voorts van iedere inrichting voor bio-industrie, zulks met alle haar wettelijk beschikbare middelen (…)’

De Waddenvereniging zegt 'niet bij voorbaat nee' tegen glastuinbouw in de Groninger gemeente Eemsmond. Ongetwijfeld is het niet zo bedoeld, maar 'niet bij voorbaat nee' is in de ogen van velen gelijk aan JA.  

'Er zijn tegenwoordig allerlei methoden om het licht op een goede manier te dempen.' Aldus de uitsmijter van het artikel met de kop 'Geen glaskolder (...)' van het DVHN van 4 juli 2011.  Ja, met zo'n uitspraak kunnen gemeente Eemsmond, provincie Groningen en Groningen Seaports (GSP) wel uit de voeten.

Dat er nooit kieren getrokken mogen worden in de schermdoeken, wordt even in het bestemmingsplan gezet en iedereen vindt dan ineens dat de Oostpolder wel gevuld kan worden met een zee van glas. Ziezo. Wèg is de buffer tussen de Eemshaven en Oudeschip achter de Middendijk. 

Waar is het bezwaar gebleven tegen het feit dat van een regionale herstructurering nog altijd geen sprake is?  Dat - met andere woorden- het verspreid staande glas in de provincie niet zal worden geconcentreerd in dit nieuwe glastuinbouwgebied. De reactie op het ontwerp-bestemmingsplan Glastuinbouw Eemsmond, die op 28 februari 2008 door de Milieufederatie Groningen mede namens SNLE, OGG èn de Waddenvereniging is gegeven,  benadrukt dat dat wel een vereiste is van de Nota Ruimte.

In wat recentelijk is gedocumenteerd over dit onderwerp, o.a. in het Visiedocument Eemshaven Zuidoost / Zuid van Groningen Seaports en in de geluidsopname van punt 10 van de agenda van de raadsvergadering van de gemeente Eemsmond van 13 januari 2011 is sprake van het feit dat GSP te kennen heeft gegeven wel in te zijn voor de (mede-)exploitatie van de (infrastructuur van het) glastuinbouwgebied. Lees en luister maar na.  

Weliswaar moet over dat mede-exploiteren officieel nog besloten worden, maar GSP heeft zijn acquisitieapparaat al ten dienste gesteld van de werving van tuinders voor het beoogde gebied. En GSP doet er alles aan om Waddenvereniging, gemeente Eemsmond, GS en PS van Groningen, NMFGroningen, omwonenden  en OGG te overtuigen van de groene bedoelingen. Zo heeft van 19 op 20 juli aanstaande excursie plaats naar Terneuzen en Roosendaal, waar vertegenwoordigers van genoemde instanties en omwonenend de zegeningen van glastuinbouw met eigen ogen mogen aanschouwen. Vooral ook de lichtemissie van kassen bij nacht. Van onbelichte kassen welteverstaan. Allemaal geregeld door GSP.

Waarom en waartoe al deze moeite? Al deze kosten? Dit lijkt bijna toe te werken naar een droge uitbreiding van de Eemshaven. In een polder in het Waddengebied met nu nog florerende akkerbouw.

De legitimatie vinden de initiatiefnemers, zo lijkt het,  in een redenering die als volgt is samen te vatten: 'De Oostpolder zoals ze nu is gaat eraan, maar omdat we het niet zo grondig doen als we zouden kunnen, -immers we doen iets met restwarmte en CO2, is het duurzaam en groen'.  En GSP wordt het groenste havenbedrijf van de hele wereld.
 
De Eemshaven floreert. Wat je ervan ook vinden mag, dat is allemaal gelukt. Maar GSP gedraagt zich nu als Rupsje Nooitgenoeg.

En de Waddenvereniging zegt niet bij voorbaat nee tegen dit plan.  

De Vereniging Op Goede Grond nodigt leden, ex-leden en leden-in-spe uit om op 25 juni 2011 naar het Dorpshuis in Oudeschip te komen.
OGG houdt dan en daar een inloopmiddag van 15.00-17.00 uur. Doel: bijpraten, brainstormen, het bedenken van acties en strategieën, weer lid worden (!) en vooral blijk geven van je betrokkenheid.

RTVNoord is er ook, met een cameraploeg.  
Na de zomervakantie zal deze omroep een 15-delige serie uitzenden over wel en wee van de mensen van de Eemshaven. De voorlopige titel is dan ook: "De mensen van de Eemshaven". Het wordt niet alleen maar een jubelverhaal over hoe fantastisch het allemaal gaat. Er zal ook aandacht worden besteed aan de invloed die de ontwikkelingen van de haven hebben op de omgeving. Niet iedereen is daar onverdeeld gelukkig mee. En in het kader daarvan worden o.a. mensen aan het woord gelaten die zich verzetten tegen de plannen voor een grootschalig industrieel kassencomplex  ten noorden van Oudeschip.

Tot zaterdag, ergens tussen 15.00 en 17.00 uur, Dorpshuis 't Diggelschip, Molenweg 20, 9984XD Oudeschip

OGG is terug. Klaarwakker en waakzaam. OGG heeft zelfs weer een site. Een eenvoudige site, maar niettemin, een site. Een kleine drie jaar was het rustig op het glastuinbouwfront, dat wil zeggen, het leek bij plannen te blijven. Maar nu is het gedaan met de rust. De kassendreiging hangt weer als een zwaard van Damocles boven de Oostpolder bij Oudeschip.

Groningen Seaports (GSP) wil uitbreiden in zuidoostelijke richting. Voor datahotels en nog zowat. Datahotels zijn opslagcentra voor digitale gegevens en enorme energievreters. Omdat in de Eemshaven uiteindelijk vier energiecentrales staan, is die energie dus in overvloed aanwezig en lekker dichtbij.
Electrabel ( gas ) staat er al, RWE ( kolen ) en NUON ( kolenvergassing, gas en wat biomassa is het plan ) zijn in aanbouw en Advanced Power gaat een gasgestookte centrale neerzetten.  Die vier centrales staan er dus nog niet en als het aan een heleboel bezorgde burgers ligt, komen de twee kolencentrales er ook niet, maar GSP ziet alles helemaal zitten en heeft haast.  Haast om op korte termijn 20-45 ha. en op de wat langere termijn 210 ha. ten zuidoosten van de Eemshaven te mogen gebruiken om de expansiedrift te bevredigen. 

Om Oudeschip te beschermen (!, het is echt gezegd op de raadsvergadering van Eemsmond, 13 januari 2011), moet er pal ten noorden van dat dorpje een grootschalig industrieel glastuinbouwcomplex komen in de Oostpolder. Bovendien versieren we het grijze geheel dan met een aardig groen randje: warmte en een beetje van het gas CO2 van de centrales naar de kassen. Synergie heet dat en dat is heel duurzaam. Vindt GSP en en vinden het college van B&W en de gemeenteraad van Eemsmond.

Het staat te lezen in het ‘visiedocument Eemshaven Zuid / Zuidoost' en met dat document is Eemsmond het nu in hoofdlijnen eens. VVD en GroenLinks stemden tegen. Dat document wordt op 2 februari 2011 behandeld door de Provinciale Staten van Groningen.

Het bestuur van OGG is weer opgetuigd. Binnenkort wordt een informatieve bijeenkomst gehouden voor leden en niet-leden van OGG. Plaats en tijd worden hier gemeld zodra ze bekend zijn.


Nettie Klompsma, 11/01/25

*Naschrift: Zoals te verwachten was hebben de Staten het visiedocument omarmd en hebben ze vervolgens 'de partiële herziening Omgevingsverordening provincie Groningen 2009 - aanwijzing zoekgebied bedrijventerreinen Eemshaven' vastgesteld. Met andere woorden: PS Groningen vinden dat kassen er ook nog wel bij kunnen.